İNSAN BİLGİSAYAR ETKİLEŞİMİ

Ders Genel Bilgileri

Ders Kodu AKTS T+U+L Kredi Ders Türü
YAZ20412 5 3+0 3 Seçmeli
Ders Linki (Türkçe) :
Ders Linki (İngilizce) :
Dersin Dili Türkçe
Dersin Düzeyi Lisans
Öğretim Türü Örgün Öğretim
Dersin Türü Seçmeli
Dersin Amacı İnsan-makine etkileşiminde psikolojik ilkeler. Kullanıcı ara yüzlerinin değerlendirilmesi. İnsan-bilgisayar etkileşimin doğası, özellikleri, etkileşim süreci ile ilgili stratejiler, arayüz tasarımı, kullanışlılık testi, kullanışlılık ve yazılım mühendisliği, etkileşim stratejileri, menu ve pencere yapıları gibi değişik konular hakkında temel bilgiler.
Dersin İçeriği İnsan- bilgisayar etkileşiminin doğası, özellikleri ve alanla ilgili gelişen uygulamalar insan-bilgisayar etkileşiminde etkili faktörler ve standartlar iletişim süreci ve bilgi prosesi modelleri bilgi işletim modelleri ve insan beyni kullanıcı odaklı tasarım kriterleri ve insan algısı öğrenci sunumları, örnek uygulamalar, yazılım mühendisliği
Dersin Ön Koşulları -
Dersin Koordinatörü -
Dersi Verenler Dr. Öğr. Üyesi Hatice BÜBER KAYA
Dersin Yardımcıları -
Staj Durumu Yok

Dersin Kaynakları

Kaynaklar Teoriden Pratiğe İnsan – Bilgisayar Etkileşimi ve Kullanılabilirlik Mühendisliği, Prof. Dr. Kürşat ÇAĞILTAYYazılım Testi – İş Analizi – Kullanılabilirlik - Lütfi Koray Yitmen - (Seçkin yayınevi)
Notlar Gündelik Şeylerin Tasarımı – Don Norman
Ön Hazırlık ve Dokümanlar -
Ödev -

Ders Yapısı

Matematik ve Temel Bilimler% 20
Mühendislik Bilimleri% 50
Mühendislik Tasarımı% 30
Sosyal Bilimler% 0
Eğitim Bilimleri% 0
Fen Bilimleri% 0
Sağlık Bilimleri% 0
Alan Bilgisi% 0
Değerlendirme Ölçütleri
Yarı Yıl Çalışmaları Sayısı Katkı
Ara Sınav 1 % 35
Kısa Sınav 2 % 10
Ödev 1 % 5
Devam 0 % 0
Uygulama 0 % 0
Proje 0 % 0
Yarıyıl Sonu Sınavı 1 % 50
Arazi Çalışması 0 % 0
Atölye Çalışması 0 % 0
Laboratuvar 0 % 0
Sunum/Seminer Hazırlama 0 % 0
Toplam 5 % 100
AKTS Hesaplama İçeriği
Etkinlik Sayısı Süresi (Saat) Toplam İş Yükü
Ders Süresi 14 3 42
Sınıf Dışı Ç. Süresi 14 5 70
Ödevler 1 5 5
Ara Sınavlar 1 5 5
Yarıyıl Sonu Sınavı 1 5 5
Kısa Sınav 2 5 10
  137 | AKTS Kredisi : 5

Ders Konuları

Hafta Konu Öğretim Yöntem ve Teknikleri Ön Hazırlık ve Dokümanlar
1 Temel Kavramlar Düz Anlatım (Ders Anlatımı): İnsan-Bilgisayar Etkileşimi (İBE) ile ilgili temel kavramların tanımları ve prensipleri anlatılır. Tartışma: İBEnin, UX ve UI tasarımı gibi alanlarla karşılaştırılması. Kavramsal Haritalama: Ana İBE kavramları arasındaki ilişkilerin görselleştirilmesi. Teoriden Pratiğe İnsan-Bilgisayar Etkileşimi (Prof. Dr. Kürşat ÇAĞILTAY) Ünite 1: İnsan-Bilgisayar Etkileşimine Giriş Tanımlar, temel kavramlar, HCInin önemi ve tarihçesi. Yazılım Testi – İş Analizi – Kullanılabilirlik (Lütfi Koray Yitmen) Bölüm 1: Kullanılabilirlik ve Yazılım Testi Kullanılabilirlik mühendisliğinin temel ilkeleri, yazılım testine giriş.
2 İnsan- bilgisayar etkileşiminin doğası, özellikleri ve alanla ilgili gelişen uygulamalar Vaka Analizi: Başarılı İBE uygulamalarına örnekler incelenir (örneğin, dokunmatik ekran teknolojileri). Grup Çalışması: Yeni teknolojilerin (örneğin, yapay zeka, sanal gerçeklik) İBE üzerindeki etkilerinin analizi. Tarihsel Zaman Çizelgesi Etkinliği: İBEnin tarihsel gelişiminin incelenmesi. Teoriden Pratiğe İnsan-Bilgisayar Etkileşimi Ünite 2: İnsan-Bilgisayar Etkileşiminin Temel Özellikleri Etkileşimin doğası, özellikleri, kullanıcı-araç ilişkisi. Yazılım Testi – İş Analizi – Kullanılabilirlik Bölüm 2: Test ve Kullanıcı Deneyimi Kullanıcı odaklı testler ve deneyimlerin yazılım geliştirme sürecine entegrasyonu.
3 İnsan-bilgisayar etkileşiminde etkili faktörler ve standartlar Düz Anlatım ve Görsel Destekli Sunum: Ergonomik ve kullanılabilirlik standartlarının (örneğin, ISO 9241) ele alınması. Pratik Gösterim: Arabirimlerin İBE standartlarına göre değerlendirilmesi. Grup Çalışması: Kültürel ve çevresel faktörlerin İBE tasarımına etkilerinin tartışılması. Teoriden Pratiğe İnsan-Bilgisayar Etkileşimi Ünite 3: Etkili Faktörler ve Standartlar HCI’de etkili faktörler ve tasarım standartları. Yazılım Testi – İş Analizi – Kullanılabilirlik Bölüm 3: Kullanıcı İhtiyaçları ve İş Analizi Kullanıcı ihtiyaçlarının tespiti ve test süreçleriyle entegrasyonu.
4 Bilgi işletim modelleri ve insan beyni Düz Anlatım: Bilişsel yük, çalışma belleği ve dikkat gibi konuların arayüz tasarımına etkisinin açıklanması. Uygulamalı Etkinlikler: Bilgi işlem kısıtlarını dikkate alarak bir görev tasarımı yapılması. Beyin Fırtınası: İnsan belleği ve algısından nasıl yararlanıldığının tartışılması. Teoriden Pratiğe İnsan-Bilgisayar Etkileşimi Ünite 4: Bilgi İşlem Modelleri ve İnsan Beyni İnsan beyninin bilgi işlem süreçleriyle ilişkisi. Yazılım Testi – İş Analizi – Kullanılabilirlik Bölüm 4: Bilişsel Modeller ve Test Süreçleri Kullanıcıların bilişsel süreçleri ve bu süreçlerin yazılım tasarımına etkisi.
5 Kullanıcı odaklı tasarım kriterleri ve insan algısı Atölye Çalışması: Kullanıcı odaklı tasarım ilkelerine uygun maketler oluşturulması. Rol Yapma: Farklı kullanıcı senaryoları üzerinden tasarımların test edilmesi. Grup Çalışması: Algı psikolojisi ilkelerine dayanarak tasarımların değerlendirilmesi. Teoriden Pratiğe İnsan-Bilgisayar Etkileşimi Ünite 5: Kullanıcı Odaklı Tasarım ve İnsan Algısı İnsan algısı, tasarım kriterleri ve nasıl daha etkili kullanıcı deneyimi yaratılabilir. Yazılım Testi – İş Analizi – Kullanılabilirlik Bölüm 5: Kullanıcı Odaklı Tasarımda Test Yöntemleri Kullanıcı odaklı tasarım testleri ve geri bildirimler.
6 Web ve internet örnekleri/ bilişsel stratejiler Pratik Laboratuvar Oturumu: Web sitelerinin kullanılabilirlik açısından değerlendirilmesi. Tartışma: Web geziniminde kullanılan zihinsel modellerin incelenmesi. Karşılaştırmalı Analiz: Web tabanlı ve uygulama tabanlı arayüzlerin karşılaştırılması. Teoriden Pratiğe İnsan-Bilgisayar Etkileşimi Ünite 6: Web Tasarımı ve Bilişsel Stratejiler Web ve internet uygulamalarında bilişsel stratejiler. Yazılım Testi – İş Analizi – Kullanılabilirlik Bölüm 6: Web Uygulamaları için Kullanılabilirlik Testi Web tabanlı uygulamalarda kullanılabilirlik testlerinin önemini tartışma.
7 İBE Çalışma Yöntemleri Düz Anlatım: Nitel ve nicel yöntemlerin tanıtımı (örneğin, anketler, kullanılabilirlik testleri). Atölye Çalışması: Küçük bir kullanılabilirlik çalışmasının tasarlanması. Grup Çalışması: Farklı İBE araştırma yaklaşımlarının avantaj ve dezavantajlarının tartışılması. Ünite 7: HCI Çalışma Yöntemleri HCI tasarımında ve araştırmasında kullanılan çalışma yöntemleri. Yazılım Testi – İş Analizi – Kullanılabilirlik Bölüm 7: İş Analizi ve HCI Test Yöntemleri HCI çalışma yöntemlerinin yazılım testlerine entegrasyonu.
8 Ara sınav - -
9 İBE ve Etik Vaka Çalışmaları: İBEdeki etik ikilemlerin incelenmesi (örneğin, gizlilik, erişilebilirlik). Tartışma: Yenilikçilik ve etik dengesi üzerine fikir alışverişi. Tartışma Oturumu: İBE tasarımının toplum ve bireysel haklar üzerindeki etkilerinin yansıtılması. Teoriden Pratiğe İnsan-Bilgisayar Etkileşimi Ünite 8: HCI ve Etik Etik sorunlar, kullanıcı hakları ve gizlilik. Yazılım Testi – İş Analizi – Kullanılabilirlik Bölüm 8: Etik ve Kullanıcı Gizliliği Yazılım mühendisliğinde etik sorumluluklar ve gizlilik.
10 Erişilebilirlik Düz Anlatım: Erişilebilirlik ilkelerinin (örneğin, WCAG) incelenmesi. Uygulamalı Çalışma: Engelli kullanıcılar için erişilebilir arayüzlerin tasarlanması. Simülasyon: Arayüzlerin ekran okuyucu gibi yardımcı teknolojilerle test edilmesi. Teoriden Pratiğe İnsan-Bilgisayar Etkileşimi Ünite 9: Erişilebilirlik İlkeleri Erişilebilirlik tasarımı ve engelli kullanıcılar için uygulamalar. Yazılım Testi – İş Analizi – Kullanılabilirlik Bölüm 9: Erişilebilirlik Testi Web ve yazılım uygulamalarında erişilebilirlik testlerinin yapılması.
11 Arayüz tasarımı Pratik Atölye Çalışması: Figma veya Adobe XD gibi araçlarla prototip oluşturulması. Geri Bildirim Oturumları: Tasarımların akran değerlendirmesiyle analiz edilmesi. Grup Çalışması: Gerçek dünya uygulaması için kablo şemaları geliştirilmesi. Teoriden Pratiğe İnsan-Bilgisayar Etkileşimi Ünite 10: Arayüz Tasarımı ve Kullanıcı Deneyimi Kullanıcı dostu arayüz tasarımı ve deneyim iyileştirmeleri. Yazılım Testi – İş Analizi – Kullanılabilirlik Bölüm 10: Kullanıcı Deneyimi ve Arayüz Testleri Kullanıcı deneyimi testleri ve arayüz analizleri.
12 Kullanışlılık testi ve kullanışlılık mühendisliği uygulamaları Simülasyon: Kullanılabilirlik testinin sınıf arkadaşlarıyla yapılması. Rol Yapma: Geri bildirim oturumlarında kullanıcı ve tasarımcı rollerinin oynanması. Proje Çalışması: Test bulgularına dayanarak bir tasarımın iyileştirilmesi Teoriden Pratiğe İnsan-Bilgisayar Etkileşimi Ünite 11: Kullanışlılık Testi ve Mühendislik Kullanışlılık mühendisliğinde test yöntemleri. Yazılım Testi – İş Analizi – Kullanılabilirlik Bölüm 11: Kullanılabilirlik Mühendisliği ve Test Yöntemleri Kullanışlılık mühendisliğinde uygulamalar.
13 Internet okulları ve web tabanlı uygulamalar: arayüz tasarımında task analizi Vaka Çalışması: Web tabanlı uygulamaların iş akışlarının analizi. Atölye Çalışması: Örnek bir tasarım projesine görev analizi uygulanması. Tartışma: Görev analizi tekniklerinin karşılaştırılması. Teoriden Pratiğe İnsan-Bilgisayar Etkileşimi Ünite 13: Web Tasarımında Görev Analizi Web tabanlı uygulamalar için görev analizi ve tasarım süreçlerinin kullanıcı odaklı yönetimi. Yazılım Testi – İş Analizi – Kullanılabilirlik Bölüm 13: Web ve Mobil Uygulamalar: Görev Analizi Web ve mobil uygulamalarda görev analizi yaparak etkili arayüz tasarımı için kullanıcı gereksinimlerinin belirlenmesi.
14 Oyunlaştırma ve IBE ilişkisi Düz Anlatım: Oyunlaştırma ilkelerinin tanıtımı ve İBE ile ilişkisi. Pratik Laboratuvar Çalışması: Belirli bir kullanıcı hedefi için oyunlaştırılmış bir arayüz tasarımı yapılması. Grup Çalışması: Oyunlaştırmanın tasarım üzerindeki psikolojik etkilerinin tartışılması. Teoriden Pratiğe İnsan-Bilgisayar Etkileşimi Ünite 12: Oyunlaştırma ve HCI Oyunlaştırma uygulamaları ve bunların HCI tasarımına entegrasyonu. Yazılım Testi – İş Analizi – Kullanılabilirlik Bölüm 12: Oyunlaştırma ve Yazılım Testi Oyunlaştırma elementlerinin yazılım test süreçlerine etkisi.

Dersin Öğrenme Çıktıları: Bu dersin başarılı bir şekilde tamamlanmasıyla öğrenciler şunları yapabileceklerdir:

# Açıklama
1 Öğrenci, yazılım ve arayüz değerlendirme özellikleriniaçıklayabilir.
2 Öğrenci, alternatif arayüz örnekleri sunabilme.
3 Öğrenci, menü ve pencere yapıları gibi konular hakkında temelbilgileri tanımlayabilme.
4 Öğrenci, arayüz tasarımı, kullanışlılık testi, kullanışlılık ve yazılımmühendisliği kavramlarını açıklayabilme.
5 Öğrenci, etkileşim süreci ile ilgili stratejileri tanımlayabilme.
6 Öğrenci, insan-bilgisayar etkileşimin doğası, özellikleriniaçıklayabilme.

Dersin Program Çıktılarına Katkısı

  P1 P2 P3 P4 P5 P6 P7 P8 P9 P10 P11
Ö1 44533112234
Ö2 54422212134
Ö3 44522112234
Ö4 54542212135
Ö5 32332112123
Ö6 43433212243

Katkı Düzeyi: 0:Yok     1:Çok Düşük     2:Düşük     3:Orta     4:Yüksek     5:Çok Yüksek